Spor, sağlığın ve zindeliğin anahtarı olarak tabir edilir ancak, özellikle küçük çocuklar, nereden başlamaları gerektiği noktasında ebeveyn denetimine ve yardımına ihtiyaç duyar. Bu yazımızda, çocuğunuzun yaşına ve yeteneklerine uygun sporları bulmasına nasıl rehberlik edebileceğinizi tartışacağız. Hadi başlayalım!
Çocuklarda spora başlamak için ideal yaş
Hem ülkemizde hem de dünyada, pek çok ebeveynin çocuklarını spora teşvik etmek konusunda istekli olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Özellikle, spor tutkunu bir ebeveynseniz, çocuğunuzun sağlığını desteklemek ve ileride ona bir kariyer fırsatı sunmak için böyle bir istek taşıyor olabilirsiniz. Bu oldukça masum gibi görünse de, ekseriyetle çok küçük yaşlarda çocuğu egzersiz yapmaya zorlamak veya bir takıma dâhil olsun diye çabalamak çok da doğru bir yaklaşım olarak kabul görmez.
Son dönemde yayınlanan çeşitli bilimsel araştırmalara göre, yetişkinler tarafından yapılan sporların 5 yaş altındaki çocuklar tarafından tam anlamı ile icra edilmesi mümkün değildir; bunun sebebi, bu yaşlardakilerin oyunun kurallarını idrak edememeleridir. Dolayısıyla, bu yaşlardaki çocukların spora ne denli yatkın olduğunu kavramak da her zaman kolay bir iş değildir.
Uzmanlar özellikle el ayak koordinasyonu gerektiren takım sporlarına (futbol, basketbol, hentbol, voleybol vb.) başlamak için 5 yaşı ideal olarak kabul etmektedir. Bununla beraber, elbette ki, hem çocuğun aktif kalmasını sağlamak hem de yeteneklerini keşfetmesine yardımcı olmak için çeşitli spor itemlerini evde bulundurmak ve bunları oyununa dâhil etmeye teşvik etmek iyi bir fikirdir. Bu yaştan önceki dönemde de, takım oyunları için gerekli olan temel becerileri öğrenmesini sağlamak için çocuğunuzla aktiviteler gerçekleştirmeniz önerilir.
Erken dönemde ayrıca, odak noktasının kazanmak yerine eğlence olduğu etkinlikler düzenlemeniz de oldukça teşvik edici olacaktır. Bu noktada hatırlatmakta fayda var; rekabet odaklı sporlar için ideal yaş 8 olarak kabul edilir. Öyle ki, daha küçük yaşlarda çocuk kazanma ve kaybetme baskısını kaldıramaz; özellikle arkadaşlarıyla karşılaştırılmak ve performansının ölçülmesi psikolojik açıdan sorunlar yaratabilir. Ek olarak, anne ve babanın sevgisini, başarısı ile kazanacağını düşünmesi durumunda çok ciddi bir şartlanma içine girer, kazanmayı sevgiyle özdeşleştirdiğinden iyi bir performans sergilemek için kendine çok fazla baskı uygulayabilir.
Çocuğunuz spora başlarken dikkat edilmesi gerekenler
Çocuğunuzun düzenli bir biçimde spora başlayacağı dönemde, dikkate alınması gereken en önemli şey, yapacağı etkinliğe karşı bir ilgisinin olup olmadığıdır. İlkokul çağına kadar, tam anlamı ile yapmamış bile olsa, pek çok aktiviteyle karşılaşmış ve denemiş olması gerekir; bu süreçte, hangi türden sporlara ilgisi olduğunu keşfedebilir ve onu, isteği doğrultusunda yönlendirebilirsiniz. Bununla beraber, özellikle gelecek kaygısı olan bazı ebeveynler, çocuklarını bir miktar baskı ile kurslara göndermeye çalışır; bu durumda, “orada olmak istemeyen” çocuk, hem olup bitenlerden keyif almaz hem de aktiviteden uzaklaşır.
Ayrıca, çocuğunuzu belirli bir spora odaklanmaya teşvik etmeden önce dikkatlice düşünmeniz gerekir, çünkü bu durum, becerilerini tam olarak test etmelerini ve hoşlanabilecekleri diğer etkinlikleri keşfetmelerini engelleyebilir.
Yapılacak olan aktiviteye yönelik ilginin yanı sıra, aşağıdaki soruların sorulması başlangıç dönemi açısından önem arz eder:
- Spor, ailenin diğer üyelerini ve faaliyetlerini nasıl etkileyecek?
- Çocuğunuz antrenmanlara ve oyunlara nasıl gidip gelecek?
- Ev ödevi, aileyle geçirilen zaman ve arkadaşlarla yapılan etkinlikler ne oranda etkilenecek?
- Faaliyetlere siz ne kadar dâhil olacaksınız / olmak istiyorsunuz?
Tüm bu sorulara verdiğiniz cevaplar ile beraber, çocuğunuzun gelişimsel olarak ne kadar hazır olduğunu bilmek, aktiviteden ne kadar keyif alacağını hesaba katmak ve duygusal olgunluğunu ölçmek de oldukça önemlidir.
Son olarak, çocuğunuzun bir yıl bir etkinliğe yoğun ilgi gösterebileceğini, ancak bir sonraki yıl bu ilgiyi kaybedebileceğini unutmayın ve tüm süreç boyunca olumlu ve cesaretlendirici olarak, hangi yaşta olursa olsun sevmediği bir spora devam etmesi için ikna etmeye çalışmayın.
2 – 5 Yaş için ideal olan sporlar
Yeni yürümeye başlayan çocuklar ile “okul öncesi” olarak tabir edilen 2 ila 5 yaş arasındakiler, fiziksel açıdan, pek çok temel hareketi yerine getirebilir durumdadır ancak takım oyunları için yeterince büyük sayılmazlar. Çoğu ebeveyn, özellikle bu yaş aralığında yeteneklerin ortaya çıktığını düşünse de, günümüze değin yapılan araştırmalar çok küçük yaşlarda takım sporları ile uğraşanların, ileriki dönemlerde çok ciddi bir avantaja sahip olmadıklarını ortaya koymuştur. Dolayısı ile, belirli bir düşüncenin takip edilmesinin yanı sıra, ilgi ve hazırlık kıstaslarını temel almak, bu yaş grubu için önemlidir.
Uzmanlar 2 – 5 yaş arasındakiler için serbest oyun olarak bilinen koşma, yuvarlanma, fırlatma ve yakalama gibi faaliyetler ile yüzmenin aktif kalma ve öğrenme için ideal olduğunu vurgulamaktadır. Bununla beraber, çocuğunuz belli başlı bir spora (futbol, buz pateni, basketbol vb.) karşı ilgiliyse, onu desteklemeniz önerilir.
6 – 9 Yaş grubu için ideal olan sporlar
Çocuklar büyüdükçe nesneleri takip etme, yönergeleri takip etme ve uzun süre konsantre olma gibi bilişsel yeteneklerini geliştirirken, fiziksel olarak da güçlenirler. Özellikle 6 ila 9 yaş arasındakiler, hem zihinsel hem de fiziksel açıdan pek çok spora başlayabilecek düzeydedir. Bu yaş aralığı için uzmanlar, koşu, futbol, basketbol, voleybol, Amerikan futbolu, jimnastik, yüzme ve tenis gibi yetişkin grubun da dâhil olduğu dallarda çalışmalar yapmayı önermektedir. Bu noktada önemli olan, uygun teknik ve hareketlerin kullanıldığı konusunda ebeveynlerin dikkatli olması; gözlem yapmasıdır.
10 Yaş ve üstü için ideal olan sporlar
10 yaşına ulaşıldığında, koordinasyon ve dengeye ilişkin beceriler gelişir; spor stratejilerini anlama ve hatırlama mümkün olur. Bu avantajlar düşünüldüğünde, duygusal açıdan da olgun olduğuna karar verilen çocuk, 6 – 9 yaş grubunda olduğu gibi, takım sporlarına (futbol, basketbol, hokey, netbol ve voleybol vb.) katılmaya hazırdır.
Bunlara ek olarak, esneklik, denge ve koordinasyon gerektiren, jimnastik ve atletizm ile tekvando gibi çeşitli savunma sporları da 10 yaş ve üzerindekiler için idealdir.
