Çocukların Zihinsel Gelişimi İçin Doğru Oyuncak Seçimi Nasıl Yapılır?

Çocukların zihinsel gelişimi açısından oyunun ve oyuncak seçiminin önemi 

Genel kanının aksine, oyun ve oyun ortamına dâhil olan her şey, birer zaman geçirme aracı değil, çocuğun fiziksel, sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimine katkı sağlayan son derece yararlı araçlardır. Öyle ki, motor becerilerin gelişimi de dâhil olmak üzere tüm bilişsel aktiviteler, bebeğin dünyaya geldiği ilk anda başlar ve dış dünyadaki çeşitli araçlar ile teşvik edilir. Bu noktada oyun, çocuğun güven kazanması, karar verme becerilerini geliştirmesi ve onu yetişkinliğe hazırlayan eleştirel düşünme sürecini başlatması için oldukça işlevseldir. 

Çocuklar büyüdükçe ve yeni bilişsel becerileri açığa çıkardıkça, bilgi edinme ve kavrama yeteneklerini geliştirerek yeniyi eskiyle bütünleştirebilirler. Bu durum, doğal olarak ortaya çıkan merak ile birleştiğinde çevredeki dünya, içerdiği yeni sesler ve nesneler ile sürekli bir “okul” halini alır; bu “okulda” çocuğunuzun hangi oyun araçları ile yeni şeyler öğrendiği büyük önem kazanır. Ebeveyn tarafından yapılan doğru oyuncak tercihi, çocukların bilgileri işleme, akıl yürütme, hatırlama ve duyguları ifade etme yeteneklerini geliştirmeleri yönünden büyük önem arz eder. 

Bu yazımızda, çocukların zihinsel gelişimi için doğru oyuncak tercihini nasıl yapabileceğinizi tartışacağız. Başlayalım: 

Eğitici blok oyuncaklara göz atın

Bugüne kadar yapılan pek çok bilimsel araştırma (Journal of Research in Early Childhood Education’da yayınlananlar da dâhil olmak üzere), “eğitici blok oyuncak” olarak tabir edilen ve birçok parçadan oluşup, çocuğun yaratıcılığını ortaya çıkarmasına yardım olacak biçimde, yeni ve bütün bir nesne yapması prensibine dayanan oyun araçlarının, zihinsel aktiviteleri yoğunlaştırdığını ortaya koymuştur. 

Özellikle bloklarla düzenli olarak oynayan 2 ila 5 yaş arasındaki çocukların, okul döneminde, matematik ve geometri alanında akranlarına oranla daha başarılı olduğu da tespit edilmiştir. Tüm bunlar düşünüldüğünde, oyuncak seçimi yaparken, pek çok türde üretilmekte olan (ahşap ünite blokları, düz tahta tarzı bloklar, küçük ahşap bloklar, birbirine geçen bloklar, büyük karton bloklar ve inşaat setleri) blok ve yapı setlerine yönelmeniz iyi bir fikirdir. 

Yapboz (puzzle) ve problem çözmeye yönelten oyuncakları tercih edin

Çocuklara kendi başlarına veya rehberlik ederek bir şeyi çözme şansı veren oyuncaklar, mantıksal düşünme becerilerini geliştirir ve onların kalıcı problem çözücüler olmalarına yardımcı olur. 

Bu türden oyuncaklar, ayrıca çocukların uzamsal becerilerini (nesnelerin birbirine nasıl uyduğunu anlama), el-göz koordinasyonunu ve ince motor becerilerini (el ve parmaklardaki küçük kasları kullanma) geliştirmelerine yardımcı olur. Bu noktada önemli olan yaşa uygun tercihler yapmaktır; 2 – 3 yaş arasındaki çocuklar için 4 ila 12 parça arasında değişen yapbozlar uygunken, 3 – 5 yaş arası için 12 ila 20 parça ideal olarak kabul edilir.  

Çocuğunuzu aktif olmaya teşvik eden oyuncakları seçin

Yeni yürümeye başlayan çocuklar, bedensel yeteneklerini keşfetme ihtiyacı gösterir; bu dönemde mevcut fiziksel becerileri geliştirecek oyuncakları tercih etmek önemlidir. 

Pek çok kişi fiziksel aktivitenin bedensel sağlığı ve gelişimi desteklemede, kilo alımını önlemede ne denli önemli olduğunun farkında olsa da, bu türden aktivitelerin çocukların zihinsel gelişimini desteklediği yaygın olarak bilinmemektedir. Erken dönemde fiziksel aktivitelerin özendirilmesi ve bunu teşvik eden oyuncakların tercih edilmesi, çocuklarda dikkat ve hafızayı geliştirdiği, akademik performansı arttırdığı, sinir hücrelerinin çoğalmasına yardımcı olarak beyin fonksiyonlarını iyileştirdiği ve öğrenme için daha fazla bağlantı oluşturduğu bulunmuştur.

Koruyucu donanıma sahip olması şartı ile, üç tekerlekli bisiklet ve scooter, plastik bowling takımı, çocuk boy basketbol potası, kazma ve tırmıklamaya yarayan oyuncak formundaki bahçe aletleri ve hareketli kutular & tüneller, gelişim evresindeki çocuğunuzun aktif olmasına ve yeni beceriler kazanmasına yardımcı olur. Elbette ki fiziksel aktiviteye dayanan her türlü faaliyetin ebeveyn gözetimine ihtiyaç doğurduğunu da unutmamak gerekir. 

Dış dünyayı keşfetmeye yönelten oyuncukları göz ardı etmeyin

Çocukların kendi zevklerini, ilgi alanlarını ve çevrelerindeki dünyayı keşfetmeye başlamaları, hayali oyunlar aracılığıyla gerçekleşir. Rol yapma (drama) oyunu erken yaştakilere, yeni ve farklı deneyimleri yaşama fırsatı verir. Çeşitli oyuncak grupları ile desteklenen drama seansları, zihinsel süreçlerin işletilmesinin yanı sıra sosyal ve duygusal beceriler ile problem çözme yeteneğinin artmasına yardımcı olur. 

Bu oyunu destekleyen oyuncaklar arasında çocuk boyutunda mobilyalar, bebekler ve oyuncak bebek kıyafetleri, küçük boyutlarda plastik mutfak eşyaları, oyuncak formunda yazar kasalar, arabalar ve çocukların rol yapmasına olanak tanıyan her türlü yaratıcı öğe bulunur. 

Yaratıcılığın gelişmesi için sanat setlerine yönelin 

Literatürde kısa bir gezinti yapıldığında karşılaşabileceğiniz pek çok kapsamlı bilimsel araştırmaya göre, erken yaşlarda sanat ile buluşmak, ince motor becerilerinin gelişmesini sağlamanın yanı sıra, anadil ve ikinci dile ilişkin yatkınlığın artmasına ve analitik düşünmeye kabiliyetinin zenginleşmesine yardımcı olur. 

Her ne kadar basit görünse de, boya kalemleri, tebeşirler veya fırçaları kullanarak gerçekleştirilen “sanat” faaliyetleri, çocukların ince motor kaslarını geliştirmelerine yardımcı olur. Bilindiği gibi ince motor becerileri, kontrollü hareketler gerektiren tüm işlerin (su içme, yazı yazma, giyinme… vb.) gerçekleştirilmesi için esastır. 

Bunun yanı sıra, sanat setleri olarak tabir edebileceğimiz el işi odaklı “oyuncaklar,” erken yaştakilerin sebep-sonuç gibi becerileri öğrenmelerine ve uygulamalarına yardımcı olabilir; bu türden itemler ayrıca, yaratmayı düşündükleri şeyin zihinsel bir resmini yapmalarına olanak sağlar. 

Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi, çocuklar yaratmış oldukları sanat eserlerini ve süreçlerini sözel bir biçimde ebeveynleri ile paylaştıkça dil becerilerini geliştirirler. Bu noktada bir ebeveyn olarak, aktif bir biçimde dinleyerek ve açık uçlu sorular sorarak bu gelişimi teşvik edebilirsiniz.

Yaratıcılığı destekleyen materyaller arasında pastel boya, renkli kalemler, keçeli kalemler, tebeşir, boya, sulu boya, parmak boyası, çeşitli ağırlık ve boyutlarda kâğıtlar, emniyet makası, modelleme kili, oyun hamuru ve çeşitli yazma/çizim araçları ile ritim çubukları ve ksilofonlar yer alır.

Sorularınızı ve düşüncelerinizi bizimle paylaşabilirsiniz:

Yorum & Soru Bırakın

Anne Rehberi
Logo