CRP (C-Reaktif Protein) Nedir?
CRP veya c-reaktif protein, karaciğerin inflamasyona (iltihaplanma) yanıt olarak kan dolaşımına göndermek üzere ürettiği proteindir.
Bilindiği gibi iltihap, kişinin yaralanması veya vücudunda bir enfeksiyon olması durumunda dokuların korunması adına ortaya çıkar. İltihabın oluştuğu bölgede ağrı, kızarıklık ve şişme görülürken, bazı otoimmün bozukluklar ve kronik hastalıklar da inflamasyon oluşumunu tetikler. Yüksek miktarda üretilen C-reaktif protein de var olan bir iltihaba karşı vücudun verdiği doğal bir tepki olarak yorumlanır.
CRP (C-Reaktif Protein) Testi
CRP testi, kandaki c-reaktif protein seviyesini ölçmeye yarayan bir araçtır. Vücuttaki iltihabın tespiti için oldukça etkili olan bu test, iltihabın vücudun hangi noktasında meydana geldiğini göstermez.
Bunlara ek olarak, c-reaktif protein testi bazı durumlarda LDL kolesterol testi ile beraber uygulanır. LDL seviyeleri vücuttaki potansiyel iltihapla ilişkili bilgilerin daha net olmasına yardımcı olur.
CRP testi yaygın olarak aşağıdaki şikâyetlerin görülmesi akabinde uygulanır:
- Bağırsaklarda şişlik,
- Bölgede kanamaya sebep olan iltihaplı bağırsak hastalığı,
- Sepsis gibi bakteriyel enfeksiyonlar,
- Mantar enfeksiyonu,
- Lupus veya romatoid artrit gibi bağışıklıkla ilişkili bir bozukluk,
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) (tedavi sonuçlarının değerlendirilmesi için kullanılır),
- Osteomiyelit adı verilen kemik enfeksiyonu.
Bu şikâyetlerin yanı sıra test, kardiyovasküler risk değerlendirmesi için yapılıyor ise daha hassas bir ölçüm olan, C-reaktif proteine yüksek duyarlılıklı hs-CRP kullanılır.
Her türden CRP testi, basit bir kan testi gibi uygulanır; özel bir hazırlığa gerek yoktur fakat test öncesinde aç ve ilaç takviyesi almamış olmak doktor tarafından önerilebilir. Alınan kan örneği laboratuvara gönderilerek kısa süre içinde sonuç alınır. Sonuçlar aşağıdaki gibi okunur:
1,0 mg / L’den düşük hs-CRP seviyesi – düşük inflamasyon riski
1.0 mg / L ve 3.0 mg / hs-CRP seviyesi – orta derecede inflamasyon riski
3.0 mg / L’den fazla hs-CRP seviyesi – yüksek inflamasyon riski
Bonus Bilgi: Yaygın Çocukluk Çağı Hastalıkları Yazımızı İnceleyin.
CRP Değerleri Nasıl Yorumlanır?
CRP testi değerleri belirli bir teşhisin bağımsız bir göstergesi değildir. Fakat kandaki c-reaktif protein miktarı temelde, vücutta var olan iltihap miktarına bağlı olarak yükselir ve düşer. Normal şartlarda bu protein kanda düşük seviyelerde bulunur; yüksek seviyede görülmesi ciddi bir enfeksiyon belirtisi ve vücutta bir anomalinin işareti olabilir.
Yüksek CRP değeri ayrıca kanser (özellikle lenfoma), iltihaplı bağırsak hastalığı, lupus, romatoid artrit, kemik enfeksiyonu veya osteomiyelit, bağ dokusu hastalığı, zatürre ve tüberküloz gibi rahatsızlıklarla da ilişkili olabilir. Bunların haricinde, hamilelik ve doğum kontrol haplarının kullanımı da bu değeri artırabilir.
Direkt olarak kalp sağlığı ile ilgili ayrıntılı bilgi vermese de (kardiyovasküler hastalık riskini tam anlamıyla ortaya çıkarmaz) yüksek CRP kalbin arterlerinde iltihaplanma olduğunu da gösterebilir; bu durum, yüksek kalp krizi riski anlamı taşır. Öyle ki son dönemde sağlıklı yetişkin erkekler arasında yapılan bir çalışma, yüksek seviye c-reaktif proteine sahip olanların, düşük seviyeye sahip olanlara göre kalp krizi geçirme olasılığının üç kat daha fazla olduğu ortaya koymuştur.
Bu sebeple Amerikan Kalp Derneği, CRP seviyeleri litre başına 2 miligram (mg / L) veya daha yüksek olan bireylerin, gelişebilecek bir kalp rahatsızlığına karşın gözetim altında tutulmasını önermektedir.
Harvard’da yapılan bir kadın sağlığı araştırmasında ise, yüksek CRP seviyelerinin, koroner rahatsızlıklar ve felç için tetikleyici olduğu öne sürülmüştür. Bir diğer öngörü ise bu proteinin aşırı miktarda kanda bulunmasının tip 2 diyabetin gelişmişinde rol oynadığı üzerinedir.
CRP ve kalp sağlığı arasında yukarıda bahsetmiş olduğumuz gibi bir ilişki olması sebebi ile, doktor bu teste ek olarak elektrokardiyogram (EKG), kalp kateterizasyonu, ekokardiyogram, stres testi ve koroner arterler için BT taraması da isteyebilir.
CRP Testi Kimler İçin Uygundur?
Uzmanların bir kısmı CRP testini rutin bir kontrol olarak tanımlasa da test tüm yetişkin popülasyonu için önerilmez; yaygın olarak aşağıdaki semptomları gösteren kişiler için uygun olarak kabul edilir:
- Ateş,
- Titreme,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Yüksek tansiyon,
- Hızlı nefes alma.
Bunların haricinde, halihazırda enfeksiyon teşhisi konulmuş kişiler ile kronik bir rahatsızlığı bulunan bireyler için de bu test doktorlar tarafından önerilebilir. Burada amaç, tedavinin nasıl gittiğine dair bilgi edinmek; tedaviyi yakından izlemektir. CRP seviyesinin düşmesi, tedavinin işe yaradığı şeklinde yorumlanır. Özellikle daha önce kalple ilişkili ciddi bir sorun yaşamış bireylerin yakın takibinin yapılmasında CRP seviyelerinin önemi büyüktür.
CRP Değerini Düşürmek İçin Öneriler
Son dönemde yapılan pek çok araştırma sağlıklı bir beslenme düzeninin, LDL kolesterol ile beraber CRP seviyelerini de düşürebileceğini göstermektedir. Doktorun reçete ettiği ilaçlara (yaygın olarak statin veya başka bir kolesterol düşürücü ilaç verilir) ek olarak, yağlı ve şekerli yiyeceklerin tüketimini azaltıp; içerisinde doymuş yağ ve işlenmiş ürünlerin bulunmadığı doğal gıdaları vücuda almak iyi bir fikirdir. Bununla beraber sigara ve alkol alışkanlığından vazgeçip, hareketli bir yaşam tarzına geçiş yapmak da medikal takviyelerin yanı sıra, CRP değerinin düşürülmesine yardımcı olacaktır.
Şeker hastalığı, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi faktörlerin de bu değeri artırdığı bilindiğinden, bahsi geçen rahatsızlıkların kontrol altında tutulması için önlem almak da önemli bir adımdır.
Bunlara ek olarak, yüksek kardiyovasküler hastalık riski taşıyan kişilerin c-reaktif protein seviyesini düşürmesinin bir yolu da C vitamini ve probiyotiklerdir. Elbette, bu takviyeleri kullanmadan önce doktora danışılması gerekir.
