Üretra (İdrar Yolu) Darlığı Nedir?
Tıp dilinde “üretral striktür” olarak tanımlanan üretra darlığı, idrarı vücuttan dışarı taşıyan tüp şeklindeki idrar yolunun çeşitli sebepler ile milimetre – santimetre oranında daralması durumunda ortaya çıkan sağlık sorunudur. Kadınlarda çok nadir görülürken, erkeklerde çok daha yaygın olan üretral daralma, sorunun ciddiyetine bağlı olarak idrar akışını etkileyebilir. Akut (aniden ortaya çıkan) veya uzun süredir devam eden (kronik) bir sorun olarak görülen idrar yolu darlığı ayrıca pelvis içindeki diğer mesane sorunları veya anormalliklerle ilişkilendirilebilir.
Yaygın olarak, daha önce bir operasyon geçirmiş olma, cinsel yolla bulaşan çeşitli hastalıklar ve enfeksiyonlar, travmalar ve bölgede skar oluşumu gibi nedenlerle ortaya çıkan sorun, idrarın mesanede birikmesine sebebiyet vererek böbreklerin hasarlanmasına yol açabilir. Tıbbi tedaviyi zorunlu kılan üretral daralma, altta yatan sebebin tespitinin akabinde tedavi edilebilir.
Bonus Bilgi: Safra Kesesi Taşı Belirtilerini Öğrenmek İçin Tıklayın!
Üretra Darlığı Problemi Neden Ortaya Çıkar?
Üretra darlığının ana sebebi olarak üretra veya mesane çevresine alınan darbeler gösterilmektedir. Pelvik kemiklerin hasarlanmasına neden olabilecek bisikletten düşme gibi çeşitli travmalar idrar yolunun hasarlanarak daralmasına sebebiyet verebilir. Bunun dışındaki sebepler ile şöyle sıralanabilir:
- Tedaviye cevap vermeyen ve kronik bir hal almış idrar yolları iltihabı,
- Üretra ile ilişkili cerrahi prosedürler geçirmiş olma (idrar sondası yerleştirilmesi, sistoskopi, kateter yerleştirme vb.),
- Prostat ameliyatları (TURP veya transüretral rezeksiyon, radikal prostatektomi vb.),
- Üretra kanseri,
- “Prostatit” olarak bilinen prostat enfeksiyonu veya iltihabı,
- Prostat büyümesi,
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (üretrit, bel soğukluğu, klamidya vb.),
- Penisin alt bölümünde oluşmuş olan bir tür bozukluğu düzeltmek için uygulanan hipospadias ameliyatı,
- Üretra konjenital malformasyonları (daha çok çocuklarda görülür),
- İyatrojenik ürolojik müdahaleler,
- Gelişimsel sorunlar sebebiyle ortaya çıkan mekanik daralmalar,
- Üretral kanalda bebek bezine bağlı tahriş,
- Erkekleri etkileyen romatizmal bir hastalık olan Reiter sendromu,
- Kadınlarda menapozdan sonra görülen Liken sklerozus hastalığı.
Üretra Darlığı Belirtileri Nelerdir?
İdrar yollarında daralmanın en önemli belirtisi, kişinin idrar yapma dürtüsüne sahip olmasına rağmen mesanesini tam olarak boşaltamamasıdır.
Özellikle erkeklerde yaş arttıkça görülme sıklığı da artan bu sorun, bazı durumlarda ise asemptomatik olarak gelişebilir; bu da kişinin, herhangi bir belirti göstermeden bu sağlık sorunundan muzdarip olduğu anlamına gelebilir. Buna rağmen, üretral darlık yaygın olarak şu semptomlar ile karakterize olur:
- İdrara çıkarken şiddetli ağrı,
- İdrar kaçırma – mesane kontrolünün kaybı,
- Kısa süre içinde tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları,
- Pelvik ağrı,
- İdrarın akış hızının ve şiddetinin azalması,
- Kanlı veya koyu renkli idrar (hematüri),
- Mesane boşaltılırken püskürtme ve çift akışlı idrar,
- Menide kan (hematospermi),
- Mesanede taş oluşumu.
Yukarıda sıralamış olduğumuz belirtilerin birkaçının görülmesi halinde zaman kaybetmeden bir sağlık merkezine başvurmak elzemdir; öyle ki bunlar oldukça ciddi semptomlar olarak kabul edilmektedir.
Üretra Darlığı Nasıl Teşhis Edilir?
Üretra darlığı, genellikle fizik muayene ve çeşitli testlerin akabinde tanılanır. Yukarıdaki belirtilerin görülmesinin ertesinde bir sağlık merkezine başvurulduğu durumda, hekim semptomları inceler ve ek tanısal testler ileri değerlendirmede bulunur.
Teşhisi doğrulamak amacı ile yaygın olarak aşağıdaki testler ve görüntüleme araçları kullanılır:
- Üretra ultrasonu,
- Sistografi (VCUG),
- Retrograd üretrogram,
- Antegrad sistoüretrogram,
- Sistoüretroskopi,
- MRI ve CT taraması.
Bunların yanı sıra kişinin bel soğukluğu ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyon hastalıklarından muzdarip olup olmadığını öğrenmek için tam idrar tahlili ile üretral kültür testi talep edilebilir. Bununla beraber, hastanın orta ve ileri yaşta olması halinde hekim prostatı inceleyebilir ve prostat kanseri için tarama yapabilir (PSA ölçümü).
Üretra Darlığı Nasıl Tedavi Edilir?
Kişide, üretral striktür geliştiği durumda, bu sorunun kendi kendine ortadan kalkma ihtimali bulunmamaktadır; bununla beraber ilerlemiş üretra darlığı vakalarında ilaçların tedavi gücünün çok yüksek olmadığı bilinmektedir. Bu sebeple, semptomatik üretral darlıkları olan bireyler için önerilen tedavi yöntemi cerrahidir. Özellikle, aşağıdaki sorunların yaşandığı durumda cerrahi tedavi seçeneği öne çıkmaktadır:
- İdrar yapmada zorlanma,
- İdrara çıkamama,
- İdrarın akış hızının yavaşlaması,
- Mesanede taş oluşumu,
- Mesanenin tam olarak boşaltılamaması.
Üretral darlıkların tedavisi için yaygın olarak şu cerrahi işlemler gerçekleştirilir; “üretrotomi” olarak adlandırılan üretranın genişletilmesi operasyonu, üretroplasti, direkt görüş altında internal üretrotomi ve üretral stent yerleştirme.
Hastanın genel sağlık durumuna göre lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilen üretrotomi işleminde amaç üretranın astarına zarar vermeden skar dokusunu germektir; bunun ardından, müdahale edilen bölgenin kolay bir biçimde iyileşmesi adına bir kateter yerleştirir. Komplike bir uygulama yapılmamış ise, hasta 72 saat içinde gündelik hayatına dönebilir. Ancak, işlemin belirli aralıklarla tekrarlanması gerekir.
Direkt görüş altında internal üretrotomi (DVIU) ise genel anestezi altında gerçekleştirilen endoskopik bir işlemdir. Bu işlem sırasında, üretraya bir kamera (endoskop) ile ince bir tüp yerleştirir ve ardından minimal kesiler açılarak darlık genişletilir. Sorun tekrar eder ise, hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak DVIU yeniden uygulanabilir.
Bir diğer tedavi yöntemi olan üretral stent yerleştirme de endoskopik bir prosedürdür. Bu prosedür ile endoskop içinden kanala bir stent gönderilerek, uygun konumdayken açılarak idrarın sorunsuz bir biçimde boşaltılması sağlanır. Stent zaman içinde yerinden hareket edebileceği için, bu yöntem diğer tedavilerin uygulanamadığı durumda önerilmektedir.
Pek çok farklı tekniği bulunan üretroplasti işlemi ise idrar yolu daralması sorunun ortadan kaldırılması için ilk tercihtir. Diğer tedavilere göre daha iyi uzun vadeli başarı oranlarına sahip olan bu uygulama ile idrar yolunun mesaneye yeniden bağlanması sağlanır ve bazı durumlarda doku transferini içerir. Vakanın zorluğuna göre 2 ila 4 saat arasında tamamlanan üretroplasti ertesinde hasta yaklaşık olarak 4 hafta içinde iyileşir.
